Hoe oud ben je echt?

De opkomst van zogeheten epigenetische klokken wekt veel nieuwsgierigheid. DNA-tests die je ‘biologische leeftijd’ meten, zouden ons inzicht geven in hoe snel we verouderen. Interessant, want wie wil niet weten hoeveel tijd hem nog rest? Toch is de werkelijkheid complexer.

In deze blog bespreken we de stand van zaken rond epigenetische klokken. We baseren ons op recente analyses, waaronder “Biological clocks: a peek into the future or a haphazard guess of mortality?” en leggen uit waarom deze technologie voorlopig geen betrouwbare voorspeller is van levensverwachting of gezondheid.

De belofte van de epigenetische klok

Epigenetische klokken analyseren DNA-methylatie, een proces waarbij kleine chemische groepen (methylgroepen) zich hechten aan DNA en zo de activiteit van genen beïnvloeden. Dit proces verandert met de leeftijd. Door methylatiepatronen op specifieke plaatsen te meten, proberen onderzoekers een inschatting te maken van je biologische leeftijd.

De bekendste klok, ontwikkeld door Steve Horvath in 2013, gebruikt methylatiegegevens van 353 DNA-plaatsen. Nieuwere klokken, zoals PhenoAge, combineren methylatiedata met gezondheidsmarkers, zoals bloedsuiker en cholesterol. Dit verhoogt de koppeling met ziekte- en sterfterisico’s, al blijft de voorspellende waarde beperkt.

De hype en de nuance

In media en marketing wordt een jongere biologische leeftijd vaak gepresenteerd als bewijs dat je gezonder bent en langer zult leven, maar die conclusie is te kort door de bocht. De eerste generatie epigenetische klokken voorspelden vooral je kalenderleeftijd.. iets wat je al wist door de hoeveelheid kaarsjes op je verjaardagstaart. Nieuwere klokken tonen wel een verband met sterfterisico. Dit verband is echter klein en beïnvloedbaar door factoren zoals roken, stress en slaaptekort.

Wat beïnvloedt wat?

Oftewel: meten we de kip of het ei?
De richting van het verband tussen epigenetische leeftijd en gezondheid is namelijk nog onduidelijk. We weten dat ziektes zoals kanker de epigenetische leeftijd van een weefsel verhogen. Maar betekent een ‘jongere’ epigenetische leeftijd automatisch dat je langer leeft? Daar is geen bewijs voor.

Bovendien zijn methylatiepatronen niet alleen een gevolg van leeftijd, maar ook van leefstijl, omgevingsfactoren en zelfs van dagelijkse schommelingen. Zo kan een slechte nacht je biologische leeftijd volgens sommige klokken met meerdere jaren verhogen, zonder dat je werkelijk sneller veroudert in die paar dagen.

Hoe betrouwbaar zijn deze klokken?

Populaire epigenetische klokken meten de methylatie op een klein aantal plaatsen in je DNA. Ze gebruiken daarbij een techniek die vooral een gemiddelde geeft van meerdere plekken tegelijk. Dat is minder nauwkeurig dan geavanceerdere methoden, zoals whole genome sequencing, die precies meten hoe het met de methylatie op elke afzonderlijke plek in je DNA zit.

Daarnaast is er veel biologische ruis. In een Japanse studie schommelde de gemeten biologische leeftijd van gezonde mannen zonder levensstijlverandering met wel acht tot twaalf jaar in drie maanden tijd. Verschillen tussen celtypes (bijvoorbeeld witte bloedcellen versus monocyten) zorgen voor nog meer variatie.

Wat kun je hieruit afleiden?

De wetenschap is duidelijk: huidige epigenetische klokken geven hooguit een ruwe inschatting van biologische leeftijd en hebben geen bewezen waarde als biomarker voor levensverwachting of het effect van anti-verouderingsbehandelingen. Voorlopig zijn ze vooral een onderzoeksinstrument of een nice to have voor de hobbyist.

Wat je wél kunt doen? Richt je op bewezen factoren die je gezondheid beïnvloeden: stop met roken, verhoog je VO2 max, je spiermassa, slaap voldoende, et cetera.

Hoe LNGVTY het benadert

Bij LNGVTY kijken we verder dan schijnbare ‘quick fixes’. Wij combineren:

• betrouwbare biomarkers, zoals ApoB, homocysteïne, Lp(a) en markers van ontsteking
  
  
• fysieke metingen, zoals DEXA-scans van orgaanvet en spiermassa en een VO₂max-test
  
  
• genetische analyse, bijvoorbeeld APOE-profielen
  
  
• slaapanalyse, met indien nodig uitgebreide slaaponderzoeken
  
  
• een volledige beoordeling van je leefstijl, voeding, stress en herstel
  
  
• en een persoonlijk spreekuur met een arts om een strategisch plan op te stellen, waarin we ook een schatting geven van jouw snelheid van veroudering.

Zo krijg je een compleet beeld van je gezondheid en concrete handvatten om daar gericht aan te werken.

Strategie boven symptoombestrijding

Epigenetische klokken zijn een fascinerend onderzoeksterrein, maar bieden nu geen bruikbaar antwoord op de vraag hoe oud je echt bent of hoe lang je zult leven. Gezondheidsstrategie vraagt om diepte, nauwkeurigheid en bewezen methoden.

Benieuwd hoe wij je gezondheid strategisch in kaart brengen? Maak vrijblijvend een afspraak met een van onze artsen.

‍