Wat is de relatie tussen vet & kanker?

Visceraal vet, ook wel bekend als buikvet, wordt vaak beschouwd als het meest gevaarlijke type vet. Dit vet omringt je vitale organen en wordt in verband gebracht met verschillende gezondheidsproblemen, waaronder stofwisselingsstoornissen, hart- en vaatziekten en, zoals steeds meer onderzoek aantoont, kanker. Een recent onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift Cancer door Parra-Soto en collega’s, verdiept zich in de relatie tussen visceraal vet en het risico op kanker. Dit benadrukt het belang van het begrijpen en beheersen van visceraal vet voor een betere gezondheid op de lange termijn.

Visceral Adiposity Index (VAI): De sleutel tot begrip van buikvet

De Visceral Adiposity Index (VAI) is een marker die wordt gebruikt om visceraal vet te schatten op basis van een combinatie van tailleomtrek, body mass index (BMI), triglyceriden en HDL-cholesterol. Het is een praktisch hulpmiddel om visceraal vetophoping te meten, iets dat de BMI vaak niet volledig weergeeft. De BMI geeft namelijk niet altijd goed weer hoe vet over het lichaam is verdeeld. De VAI biedt een uitgebreidere kijk op de stofwisselings- en hormonale verstoringen die verband houden met vetophoping in de buik. In tegenstelling tot onderhuids vet (het vet dat je kunt vastpakken), bevindt visceraal vet zich diep in de buikholte en kan het ontstekingen en insulineresistentie veroorzaken, twee aandoeningen die nauw samenhangen met de ontwikkeling van kanker.

De link met kanker: Wat vond het onderzoek?

Het onderzoek bestudeerde gegevens van meer dan 385.000 deelnemers uit de UK Biobank, die gemiddeld 8,2 jaar werden gevolgd. De onderzoekers wilden begrijpen of er een verband was tussen de VAI en een verhoogd risico op kanker en, zo ja, welke typen kanker het meest werden beïnvloed door een hoog niveau van visceraal vet.

De bevindingen waren behoorlijk significant. Mensen met de hoogste VAI-scores hadden een duidelijk verhoogd risico op het ontwikkelen van zes specifieke vormen van kanker:

1. Baarmoederkanker: Personen in de hoogste VAI-categorie hadden meer dan twee keer zoveel kans op baarmoederkanker in vergelijking met degenen in de laagste categorie. Dit komt overeen met het feit dat hormonale onevenwichtigheden, veroorzaakt door overtollig visceraal vet, invloed kunnen hebben op kankers zoals baarmoederkanker.

2. Galblaaskanker: Het risico op galblaaskanker was bijna 83% hoger voor degenen in de hoogste VAI-klasse. Dit is vooral zorgwekkend omdat galblaaskanker zeldzaam is, maar vaak laat wordt ontdekt wanneer het moeilijker te behandelen is.

3. Nierkanker: Een hogere VAI-score verhoogde het risico op nierkanker met 39%. Niergezondheid is nauw verbonden met stofwisselingsgezondheid, en visceraal vet kan de nierfunctie aantasten, wat kan leiden tot chronische ziekten en, zoals uit dit onderzoek blijkt, kanker.

4. Leverkanker: Mensen met hogere VAI-scores hadden 25% meer kans om leverkanker te ontwikkelen. Aangezien de lever een centrale rol speelt in de stofwisseling, kan overtollig visceraal vet deze organen aanzienlijk belasten, wat leidt tot ontstekingen en uiteindelijk kanker.

5. Darmkanker: Het risico op darmkanker nam met 14% toe voor degenen met de hoogste VAI. Visceraal vet draagt bij aan insulineresistentie, wat sterk samenhangt met het risico op darmkanker. Insulineresistentie bevordert abnormale celgroei in de dikke darm, wat het risico op kanker verhoogt.

6. Borstkanker: Postmenopauzale vrouwen met hoge VAI-scores hadden 11% meer kans om borstkanker te ontwikkelen. Dit sluit aan bij eerder onderzoek dat vetophoping linkt aan hogere oestrogeenspiegels, een bekende risicofactor voor borstkanker.

Waarom VAI beter kan zijn dan BMI

Hoewel BMI al decennia wordt gebruikt om obesitas en gerelateerde gezondheidsrisico’s te meten, maakt het geen onderscheid tussen verschillende soorten vet. Iemand met een normale BMI kan toch gevaarlijke hoeveelheden visceraal vet hebben, wat hen hetzelfde risico op gezondheidsproblemen oplevert als iemand met een hogere BMI. Dit is waar de VAI van pas komt. Door metabole markers te integreren, biedt de VAI een duidelijker beeld van de impact van visceraal vet op de gezondheid, met name het risico op kanker.

Waarom is visceraal vet zo gevaarlijk?

Visceraal vet is metabolisch actief, wat betekent dat het hormonen en andere stoffen afscheidt die de normale functies van je lichaam kunnen verstoren. Een van de grootste problemen met visceraal vet is dat het leidt tot chronische ontsteking. Na verloop van tijd beschadigt deze ontsteking weefsels en creëert het een omgeving waarin kanker kan gedijen. Het draagt ook bij aan oxidatieve stress, een toestand waarbij er een onbalans is tussen vrije radicalen en antioxidanten in het lichaam, wat de kans op kanker verder vergroot.

Daarnaast draagt visceraal vet bij aan insulineresistentie, een aandoening waarbij de cellen van je lichaam niet goed reageren op insuline. Dit kan leiden tot hogere insulineniveaus en aanverwante groeifactoren in de bloedbaan, die de groei van kankercellen kunnen stimuleren. Insulineresistentie is een belangrijke drijvende kracht achter verschillende soorten kanker, met name darmkanker.

Preventie is de sleutel: Hoe verminder je visceraal vet?

Gezien de sterke link tussen visceraal vet en kanker is het van cruciaal belang om een levensstijl aan te nemen die visceraal vet minimaliseert. Hier zijn enkele praktische tips om buikvet te verminderen en je risico op kanker te verlagen:

1. Blijf fysiek actief: Regelmatige lichaamsbeweging, vooral cardiovasculaire oefeningen zoals hardlopen, fietsen en zwemmen, is effectief bij het verbranden van visceraal vet. Krachttraining kan ook de stofwisseling stimuleren en vetverlies bevorderen.

2. Eet een uitgebalanceerd dieet: Focus op volwaardige, voedzame voedingsmiddelen zoals fruit, groenten, magere eiwitten en gezonde vetten (bijvoorbeeld noten, zaden en avocado’s). Vermijd bewerkte voedingsmiddelen en producten die rijk zijn aan suiker en transvetten, die kunnen bijdragen aan visceraal vet.

3. Let op je portiegroottes: Zelfs gezonde voedingsmiddelen kunnen bijdragen aan gewichtstoename als je te veel eet. Let op de portiegrootte en voorkom overeten.

4. Beperk alcoholgebruik: Het liefst drink je geen alcohol. Alcohol bevat veel calorieën en kan vetopslag rond de buik bevorderen. Het beperken van je alcoholinname kan helpen om visceraal vet te verminderen.

5. Beheer stress: Chronische stress verhoogt het cortisolniveau, wat vetopslag in de buik kan bevorderen. Het opnemen van stressverlagende technieken zoals yoga, meditatie of ademhalingsoefeningen kan helpen.

6. Zorg voor voldoende slaap: Slechte slaappatronen kunnen de hormonen die eetlust en vetopslag reguleren verstoren, wat leidt tot een toename van visceraal vet. Streef naar 7-9 uur slaap per nacht.

Conclusie: Een gezondere toekomst

Het onderzoek van Parra-Soto et al. benadrukt het belang van visceraal vet bij de ontwikkeling van kanker, met name kanker van de baarmoeder, galblaas, nieren, lever, borsten en darmen. Door visceraal vet te monitoren en te verminderen via gezonde levensstijlkeuzes, kun je je risico op kanker en andere stofwisselingsstoornissen aanzienlijk verkleinen. Hoewel de Visceral Adiposity Index een gedetailleerder beeld biedt van de impact van vet op de gezondheid dan alleen de BMI, is de belangrijkste boodschap dat het beheersen van lichaamsvet essentieel is voor een goede gezondheid op de lange termijn.

Door deze gezonde gewoontes te integreren, kun je niet alleen je risico op kanker verlagen, maar ook je algehele welzijn verbeteren.

De gouden standaard voor het meten van je viscerale vet is de DEXA scan, een unieke rontgenfoto die direct meet hoeveel spier en hoeveel vet je lichaam heeft.